Αποκαλύπτοντας περισσότερα μυστικά αξιοθέατα της Αθήνας

Antonis Tsapepas

Apr 29

Μετά την εντυπωσιακή και θερμή υποδοχή του πρώτου μας άρθρου σχετικά με τα μυστικά αξιοθέατα της Αθήνας, η ομάδα αναζήτησε και εντόπισε επτά νέα σημεία στην πόλη, άγνωστα στους περισσότερους κατοίκους και επισκέπτες. Πιστεύουμε ότι το αποτέλεσμα (που δεν ήρθε χωρίς περιπέτειες, όπως όταν προσπαθούσαμε να φωτογραφίσουμε το εσωτερικό του Μεγάρου Γιάνναρου ή να εντοπίσουμε το ανάγλυφο του Πάνα) θα σας εντυπωσιάσει.

[Τα αξιοθέατα παρουσιάζονται με χρονολογικη σειρά]

Ιερό του Πάνα: Στη συμβολή των οδών Αθανασίου Διάκου και Αρδηττού, στα φανάρια από όπου ξεκινούν οι οδοί Βουλιαγμένης και Καλλιρόης, σε μια κατάφυτη περιοχή και σε χαμηλότερο επίπεδο από το δρόμο, βρίσκεται η εκκλησία της Αγίας Φωτεινής (στη θέση που κάποτε ήταν γνωστή ως Βατραχονήσι). Κατεβαίνοντας προς την εκκλησία, θα δείτε στα δεξιά σας μια πινακίδα που δείχνει τη θέση του αρχαίου Ιερού του Πάνα, το οποίο δεν μπορεί να προσδιοριστεί πότε κατασκευάστηκε. Στην πραγματικότητα είναι ένας μεγάλος βράχος (που φράζει το πεζοδρόμιο στην οδό Αρδηττού) με δύο λαξευμένες πλευρές και μια μικρή φυσική σπηλιά στη βάση του. Το Ιερό αναγνωρίστηκε και εξερευνήθηκε για πρώτη φορά στα τέλη του 19ου αιώνα. Στις εγκοπές του βράχου πιθανότατα στηριζόταν κάποιο στέγαστρο, ενώ οι ανασκαφές στο εσωτερικό του μικρού σπηλαίου έδειξαν ότι χρησιμοποιούνταν για ταφές. Το 1911, σύμφωνα με τη σχετική βιβλιογραφία, οι αρχαιολόγοι εντόπισαν σε μία από τις δύο στιλβωμένες κάθετες επιφάνειές του, μια ανάγλυφη παράσταση του Πάνα, του αρχαίου θεού της άγριας ζωής. Δυστυχώς, το ασυντήρητο ανάγλυφο που εκτίθεται στην αστική ρύπανση έχει σχεδόν εξαφανιστεί και είναι πολύ δύσκολο να το διακρίνει κανείς. Την επόμενη φορά λοιπόν που θα διασχίσετε την οδό Αρδηττού και θα αναρωτηθείτε γιατί αυτός ο βράχος ενώ εμποδίζει τη διάβαση πεζών δεν καταστρέφεται, θα ξέρετε το γιατί. (Συμβολή των οδών Αθανασίου Διάκου και Αρδηττού, Μετς)

Ηλιοτρόπιο / Ηλιοσκόπιο του Μέτωνα: Ο Μέτων ήταν Έλληνας μαθηματικός, αστρονόμος, γεωμέτρης και μηχανικός, που έζησε στην Αθήνα τον 5ο αιώνα π.Χ.. Σύμφωνα με μαρτυρίες αρχαίων ιστορικών, ο Μέτων εγκατέστησε στην Πνύκα το πρώτο Ηλιοτρόπιο / Ηλιοσκόπιο (ηλιακό ρολόι) της Αθήνας, τα θεμέλια του οποίου είναι ακόμη ορατά ακριβώς πίσω από το βάθρο της Πνύκας. Ο Μέτων καθόρισε τις ημερομηνίες των ισημεριών (equinox) και των ηλιοστασίων (solstice) με βάση τη συγκεκριμένη θέση του Ηλιοτρόπιου. Από αυτή τη θέση φαίνεται η ανατολή του ηλίου κατά το θερινό ηλιοστάσιο από την κορυφή του Λυκαβηττού, ενώ έξι μήνες αργότερα, κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο, ο ήλιος ανατέλλει από την κορυφή του Υμηττού. Η ετήσια φαινομενική κίνηση του ήλιου στον ορίζοντα δημιουργεί ένα τόξο 60°, η διχοτόμος του οποίου ευθυγραμμίζεται με το βράχο της Ακρόπολης. Με αυτόν τον τρόπο, στις ισημερίες, η ανατολή του ηλίου ευθυγραμμίζεται με τον βράχο της Ακρόπολης. Με τους υπολογισμούς του, ο Μέτων εισήγαγε το Αττικό Ημερολόγιο, στο οποίο το θερινό ηλιοστάσιο έπαιζε σημαντικό ρόλο για τους αρχαίους Αθηναίους, γιατί σηματοδοτούσε την αρχή του νέου έτους. Επίσης, ο παλαιότερος γνωστός αστρονομικός υπολογιστής στον κόσμο, ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων, που κατασκευάστηκε τον 2ο αιώνα π.Χ., εκτελεί υπολογισμούς με βάση τον Μετωνικό Κύκλο. Χιλιάδες επισκέπτες έρχονται στην Πνύκα κάθε χρόνο αλλά σχεδόν κανένας από αυτούς δεν γνωρίζει τη σημασία αυτής της μικρής κατασκευής ακριβώς πάνω από το κεντρικό βάθρο. (Πνύκα, Θησείο)

Πρόπυλο της Ανδριάνειας Δεξαμενής: Το Αδριάνειο Υδραγωγείο στην Αθήνα χτίστηκε από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Αδριανό και ολοκληρώθηκε από τον διάδοχό του, Πίο Αντωνίνο τον 2ο αιώνα μ.Χ., με στόχο την ύδρευση της πόλης της Αθήνας από τα όμβρια ύδατα της Πάρνηθας. Το υδραγωγείο ξεκινούσε από τους πρόποδες της Πάρνηθας και διασχίζοντας ένα μεγάλο μέρος της Αττικής κατέληγε στον Λυκαβηττό, όπου κτίστηκε η δεξαμενή του Αδριανού, η οποία βρίσκεται σήμερα στο κέντρο της γειτονιάς του Κολωνακίου, στην περιοχή της Δεξαμενής. Από εκεί το νερό διοχετευόταν με υδατογέφυρες στην υπόλοιπη πόλη και βασικά στη ρωμαϊκή συνοικία της Αθήνας, που περιλάμβανε την περιοχή που σήμερα καταλαμβάνει το πάρκο του Ζαππείου. Η δεξαμενή του Αδριανού διέθετε ένα μνημειακό πρόπυλο με ιωνικούς κίονες που σύμφωνα με μαρτυρίες υπήρχε εκεί μέχρι το 1778. Μετά την ολοσχερή κατεδάφισή του, το αριστερό τμήμα του πρόπυλου ενσωματώθηκε στη χαμένη κρήνη της Μπουμπουνίστρας, που βρισκόταν στη διασταύρωση των μετέπειτα οδών Όθωνος και Αμαλίας. Αυτό το τμήμα του πρόπυλου σώζεται πλέον κρυμμένο ανάμεσα σε βαριά βλάστηση στον Εθνικό Κήπο της Αθήνας και φέρει τη λατινική επιγραφή «IMP CAESAR T AELIVSAVG PIVS COS III RIBPOT II AOVAED VCTVMINNOVISCONS V MMAVIT», που αναφέρεται στο ίδρυση του υδραγωγείου από τον Αδριανό. (Εθνικός Κήπος, Πλατεία Συντάγματος)

***Η τοποθεσία του πρόπυλου της Δεξαμενής του Αδριανού στον Εθνικό Κήπο***

Το αρχαίο ημερολόγιο της Μικρής Μητρόπολης: Η Μικρή Μητρόπολη, επίσημα η εκκλησία του Αγίου Ελευθέριου ή Παναγία Γοργοεπήκοος, είναι μια βυζαντινή εκκλησία που βρίσκεται στην πλατεία Μητροπόλεως, δίπλα στον Μητροπολιτικό Καθεδρικό Ναό της Αθήνας. Η εκκλησία είναι χτισμένη πάνω στα ερείπια αρχαίου ναού και στο παρελθόν έχουν προταθεί διάφορες χρονολογίες για την ανέγερσή της, από τον 9ο αιώνα (επί αυτοκράτειρας Ειρήνης της Αθήνας) έως τον 13ο αιώνα. Ο ναός έχει τυπική βυζαντινή διάταξη, είναι σταυροειδής και οι τοίχοι του είναι κτισμένοι αποκλειστικά από μαρμάρινα σπόλια (spolia). Ωστόσο, το άγνωστο και πιο εντυπωσιακό στοιχείο της εξωτερικής του διακόσμησης βρίσκεται στην πρόσοψη και συγκεκριμένα πάνω από την κύρια είσοδο. Είναι μια ζωφόρος από πεντελικό μάρμαρο με παραστάσεις που σχετίζονται με το Αττικό Ημερολόγιο. Ορισμένοι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι είναι έργο του 2ου ή του 1ου αιώνα π.Χ., το οποίο προέρχεται από άγνωστο αρχαίο κτίριο. Το γλυπτό χωρίζεται σε τμήματα που αντιστοιχούν στους ημερολογιακούς μήνες και κάθε τμήμα έχει τη φιγούρα του μήνα και το σχετικό ζώδιο. Επίσης, οι ενότητες έχουν απεικονίσεις των αγροτικών ασχολιών και των γιορτών που αντιστοιχούν σε κάθε μήνα. Φαίνεται ότι λείπουν δύο μήνες του ημερολογίου που πιθανότατα καταστράφηκαν κατά τη μετεγκατάστασή τους. Τέλος, είναι προφανές ότι οι λαξευμένοι στη ζωφόρο χριστιανικοί σταυροί προστέθηκαν κατά τη βυζαντινή περίοδο. Είναι πραγματικά συναρπαστικό ότι ένα τέτοιο μυστικό κρύβεται σε μια από τις πιο τουριστικές περιοχές της πόλης. (Πλατεία Μητροπόλεως 8, Μοναστηράκι) [Δείτε και τη φωτογραφία στην κορυφή της σελίδας]

Πύργος / Οικία Τσώρτς: Ο Πύργος, που βρίσκεται στο κέντρο της Πλάκας είναι ένα οθωμανικό κτήριο του 18ου αιώνα – το μοναδικό που σώθηκε στο είδος του στην Αθήνα – που ανήκε στον Sir Richard Church, έναν Ιρλανδό στρατηγό και ένθερμο φιλέλληνα. Αυτό το ιδιότυπο σπίτι, που επέζησε της Τουρκοκρατίας στην Πλάκα, ανήκε αρχικά στον Άγγλο ιστορικό της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, George Finlay. Το σπίτι δίνει την εντύπωση ενός πύργου με την ιδιόρρυθμη καμινάδα και τα μικρά παράθυρα, χαρακτηριστικά της οθωμανικής καταγωγής του και ήταν ένα ιδιόμορφο θέαμα στην εποχή του, περιτριγυρισμένο από τα ταπεινά σπίτια των άλλων Αθηναίων. Ο Πύργος Τσώρτς ήταν αρχικά φυλάκιο της τουρκικής αστυνομίας (καρακόλι στα τουρκικά) και επισκευάστηκε μετά την Επανάσταση. Ο Sir Richard Church, μετά την άλωση του Μεσολογγίου, ήρθε στην Αθήνα στις αρχές του 1827 για να βοηθήσει στην Ελληνική Επανάσταση. Από την Γ' Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας εξελέγη «αρχηγός και διευθυντής των χερσαίων δυνάμεων της Ελλάδας» και στάλθηκε στο Φάληρο για να βοηθήσει τον Καραϊσκάκη. Με την άφιξη του Καποδίστρια, ο Church διορίστηκε διοικητής της Δυτικής Ελλάδας. Μετά την εκλογή του Όθωνα ως Βασιλιά της Ελλάδος διορίστηκε Σύμβουλος Επικρατείας και μετά την Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου γερουσιαστής. Σήμερα, παρά το γεγονός ότι έχει κηρυχθεί προστατευόμενο από το Ελληνικό Κράτος, το κτίριο φαίνεται εγκαταλειμμένο και είναι γεμάτο γκράφιτι. (Σχολιού 5, Πλάκα)

Μέγαρο Γιάvvαρου: Το Μέγαρο Γιάνναρου στη γωνία των οδών Όθωνος και Φιλελλήνων, στο πιο πολυσύχναστο σημείο της πόλης, είναι ένα εντυπωσιακό κτίριο ακόμα και με βάση τα σημερινά πρότυπα. Το επταώροφο κτίριο του δημοσιογράφου και εκδότη της εφημερίδας «Εσπερινή» Πέτρου Γιάνναρου χτίστηκε το 1917. Ήταν το ψηλότερο κτίριο της εποχής του στην Αθήνα και η ανησυχία που προκάλεσε είχε ως αποτέλεσμα την έκδοση διατάγματος για τον περιορισμό του ύψους των κτιρίων. Παράλληλα, ήταν ένα από τα πρώτα κτίρια στα οποία χρησιμοποιήθηκε οπλισμένο σκυρόδεμα, μαζί με το Ξενοδοχείο Ίλιον Παλλάς στο νούμερο 11 της Σταδίου (δεν είναι πλέον ξενοδοχείο) και το Μέγαρο Εφεσίου στο νούμερο 28 του ίδιου δρόμου. Έχει χαρακτηριστεί από πολλούς ως ο πρώτος ελληνικός «ουρανοξύστης». Παρόλα αυτά, το κτίριο, αν και εντυπωσιακό, είναι αρκετά απλό ως προς την εξωτερική του διακόσμηση. Σε φωτογραφίες των δεκαετιών του 1920 και του 1930, το επιβλητικό κτίριο ξεχώριζε σε μια πόλη που μέχρι τότε είχε χαμηλή δόμηση και σε πολλές περιοχές τα φτωχικά σπίτια των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής αποτελούσαν την πλειοψηφία των κτισμάτων. Μια ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια είναι ότι στο κτίριο εξακολουθεί να λειτουργεί ο (πιθανότατα) παλαιότερος σωζόμενος ανελκυστήρας στην Αθήνα. (Φιλελλήνων 1, Πλατεία Συντάγματος)

***Ο ανελκυστήρας του Μεγάρου Γιάνναρου***

Το σπίτι του ποιητή Κωστή Παλαμά: Αν περάσετε από αυτή την άγνωστη γωνιά της Πλάκας και δείτε αυτό το όμορφο και εγκαταλελειμμένο σπίτι, θα παρατηρήσετε τη μαρμάρινη πινακίδα που αναφέρει ότι ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές, ο Κωστής Παλαμάς (ο ποιητής του Ολυμπιακού Ύμνου), πέθανε εδώ. Το σπίτι είναι διώροφο και χτίστηκε τη δεκαετία του 1920. Έχει τα χαρακτηριστικά μιας νεοκλασικής αστικής κατοικίας του Μεσοπολέμου με γείσα και σιδερένιες διακοσμήσεις στα μπαλκόνια. Το 1935, ο Κωστής Παλαμάς, σε προχωρημένη ηλικία, αναγκάστηκε να μετακομίσει, μετά την έξωση από την προηγούμενη κατοικία του στην οδό Ασκληπιού, όπου διέμενε για περισσότερα από σαράντα χρόνια (1894 - 1935). Ο Παλαμάς, έμενε σε αυτό το σπίτι σε ένα από τα δύο διαμερίσματα του δεύτερου ορόφου, μοιραζόμενος το σπίτι με άλλους ενοίκους. Εκτός όμως από την τελευταία κατοικία του ποιητή, αυτό το σπίτι έχει και άλλη σημασία για την ιστορία της Αθήνας. Την ημέρα της κηδείας του, στις 28 Φεβρουαρίου 1943, στο απόγειο της ναζιστικής κατοχής στην Αθήνα, χιλιάδες Αθηναίοι συγκεντρώθηκαν έξω από το σπίτι της οδού Περιάνδρου, πλημμύρισαν τους γύρω δρόμους και τον συνόδευσαν τον μεγάλο ποιητή στην τελευταία του κατοικία. Οι επίσημες αρχές, προσπαθώντας να περιορίσουν το νόημα της λαϊκής συγκέντρωσης, εκπροσωπήθηκαν στην κηδεία από τον ελεγχόμενο από τους Ναζί πρωθυπουργό, μέλη της κυβέρνησης και εκπροσώπους του γερμανικού και του ιταλικού στρατού. Έτσι, από αυτό το σπίτι ξεκίνησε η μεγαλύτερη αντιναζιστική διαμαρτυρία των Αθηναίων, που τους έδωσε μια ιστορική ευκαιρία να στείλουν ένα ισχυρό μήνυμα αντίστασης στις δυνάμεις κατοχής. Ευτυχώς το σπίτι έχει κηρυχθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο και υπάρχουν σχέδια από την Πολιτεία να μετατραπεί σε κέντρο μελέτης της νεοελληνικής λογοτεχνίας. (Περιάνδρου 5, Πλάκα)

***Η μαρμάρινη πινακίδα στο σπίτι του Κωστή Παλαμά***

Όλα τα παραπάνω αξιοθέατα (και αυτά που αναφέραμε στο προηγούμενο άρθρο μας) αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας της Αθήνας. Για τους επισκέπτες, είναι ένας τρόπος να ανακαλύψουν την Αθήνα και να κάνουν την επίσκεψή τους μοναδική και εξαιρετική. Αλλά για τους Αθηναίους είναι ένας νέος τρόπος να ανακαλύψουν ξανά την πόλη τους.

Χάρτης με τις 14 τοποθεσίες των μυστικών αξιοθέατων της Αθήνας

Επισκεφτείτε τη σελίδα μας "Travel Shop"και οργανώστε το επόμενο ταξίδι σας με την βοήθεια των συνεργατών μας